Bakit Ganyan?

(Tula)

minsan lang akong daraan
sa mundong estupido
pero karapatan ko
ayaw irespeto
sinisikil, kinakatay, pinapatay
bakit ganyan?
di naman ako kriminal
di naman ako magnanakaw
di naman ako nandarambong
ng pondo ng bayan
lupa nang may lupa’y di kinamkam
at lalong di nanggahasa ng sinuman
ako pa nga ang laging ginagahasa
ng lipunang di makatarungan
bakit ganyan? bakit ganyan?
sobra-sobra ang ipinagbabawal
sabi ng mga banal sa simbahan
bawal magmura kahit galit na
bawal magsalita nang malaswa
bakit nagkaroon pa
ng gayong mga salita?
para saan at paano iyon
mailalabas sa bunganga?
lintik na ‘yan! ano ba ‘yan!
bawal malibugan sa iba
maliban sa asawa
sila namang mga santo’t santa
puwedeng-puwedeng magnasa
magpasasa’t magpakasawa
oras-oras, maya’t maya
sa macho’t tigasing binatilyo
o sa seksi’t dalagitang mabango.
anak ng galunggong at kabayo
lintik na ‘yan! hayop na ‘yan!
karapatan lang nila
ang sagrado’t mahalaga!
bakit ganyan? bakit ganyan?
ako lang ang laging makasalanan
ako ang impakto
ako ang demonyo
impiyerno ang bagsak ko
por dios por santo
anong klaseng mundo ito?

bawal magsabi nang totoo
laban sa mga dorobo sa gobyerno
puputulin ang dila mo
bawal mithiin ang pagbabago
sa layuning lipuna’y di magago
at di dumami ang agrabiyado
pero birheng inang mahabagin
bubulukin ka pa sa kalaboso!
bakit ganyan? bakit ganyan?
dahil ba silang nagbabawal
ang iilang hari-harian
ang pinagpalang diyus-diyosan
at kaming maralita’y tungaw
layak lamang ng lipunan?
lintik na ‘yan! hayop na ‘yan!
bakit ganyan? bakit ganyan?

pati katiting kong kaligayahan
lagi’t laging pinakikialaman
pobre lamang ako
di kaya ang maluhong bisyo
di mayamang tulad ninyo
puwedeng bumabad sa casino
magpakaligaya kaya sa paraiso
sa puklong matambok
sa susong maumbok
ng kinakalantaring kalaguyo
ligaya ko’y simple lamang
ang manigarilyo lamang
para mapayapa ang damdamin
at ligalig na isipan
sa hilahil na pasan-pasan
makasulat din ng kung anu-ano
kapag nababaliw ako
pero por dios por santo
bawal manigarilyo diyan
bawal manigarilyo kahit saan
bawal sa gusaling iyan
bawal sa pampublikong sasakyan
bawal makaamoy ng usok
malulusog, mararangal na nilalang.

lintik na ‘yan! hayop na ‘yan!
karapatan daw nila iyon
pero paano naman ang karapatan ko
ang mga kagaya kong naninigarilyo?
bakit ganyan? bakit ganyan?
bakit nagkaroon pa
ng pabrika ng sigarilyo
bakit di pa sunugin ang mga ito
tupukin pati ang lumikha nito?
para di parang ketongin
ang mga gaya kong naninigarilyo
itinataboy kung saan-saan
pinagbabawalan sa maraming lugar
parang mundo lang nila ito
parang di sila mamamatay
kahit di manigarilyo
kahit di makaamoy ng usok nito
parang kami lang naninigarilyo
ang maglalaho agad sa mundo.

pero itatanong din ninyo:
bakit ganyan? bakit ganyan?
tinodas agad ng diabetes
ng alta presyon o atake de corazon
ng kanser sa atay o lalamunan
ng kanser sa baga’t bituka
sa bayag o suso o obaryo
siyang kailanma’y di nanigarilyo
o nakasinghot ng usok nito
siyang di nanigarilyo ni minsan
ay binaril naman, tinambangan
o biglang nasagasaan sa daan
nagkalasug-lasog ang katawan
nauna pang namatay
sa impaktong gaya ko
apatnapung taon nang naninigarilyo.

bakit ganyan? bakit ganyan?
siyang sigarilyo ang pamatid-gutom
ang iniiwasan ng lipunan
pati ni kamatayan
siyang sigarilyo’y iniwasan
pero nagpakabundat sa katakawan
at nagsamantalang lubusan
para yumaman nang yumaman
pundilyo nila’y hinahalikan
masaklap nga lamang
maaga silang kinakain ng libingan
at isinusuka ng kasaysayan.
bakit ganyan? bakit ganyan?
lintik na ‘yan! ano ba ‘yan?
hayop na ‘yan!
ang mundo ba’y estupido
o ako ang naloloko?
basta irespeto na lamang ninyo
ang karapatan ko
huwag lamang ang inyo
anak kayo ng galunggong
at kabayo!

Advertisement

Read Full Post »

masarap iyapak ang hubad na paa

(Tula)

sa magkakrus na mga kalye
ng via pescara at via firenze
mansiyon, tulad sa forbes
at alabang-ayala
mga bahay na naghilera
parang dambuhalang kabaong
walang laman
pagngiti ng giniginaw na umaga
naglakbay ang mga bangkay
hinigop ng mga buntala
idadahak, iluluwa pagpikit
ng matamlay na dapithapon
manlilisik malalaking bombilya
magpuprusisyong pabalik
nagliwaliw na mga bangkay
muling hihimlay
sa kabaong na naghihintay!

sa teritoryong iyon ng el diablo
di ko masalat ang buhay
nagkalat na parang layak
buhay na tuwinang namamatay
kahit muli’t muling nabubuhay
di makahalina sa ilong
halimuyak ng pierre cardin
o hugo boss at issey miyake
gusto pa ring masinghot
anghit sa kilikili
ng manggagawa’t magsasaka
sa lupang dinilig ng dugo’t luha
ng dantaong magiting na pakikibaka
di yakapin ang pandama
masangsang na karanasan ng masa
manapa’y robot at plastik sa lansangan
bumubulaga sa matang nilalanguyan
ng sanlaksang mapapait na alaala!

magneto ngayon ang hangin ng ipuipo
buong lakas na binabatak
paang naglagalag
pabalik sa nilisang la tierra pobreza
paang pinaglintos ng kuwerong sapatos
sa pagtahak sa nagsalabat na kalsada
mga lansangang walang simula’t wakas
di gaya ng estupidong buhay
na tiyak na mamamatay…
paang niluom ng hinulmang goma
sa paglusong-ahon
sa lupaing matatambok
sa mga burol na mauumbok.

masarap iyapak ngayon
ang hubad na paa
pagbalik sa la tierra pobreza
sa malagkit na tiningkal
ng naararong sangkal
sa nagpuputik na pilapil
sa kabukirang dinilig
ng humagulhol na ulan
masarap isudsod
sa mahamog na damuhan
o sa sukal ng tubuhan
masarap pa ring iyapak
ang hubad na paa
paglaruin sa langis at grasa
isinuka, ibinuga ng mga makina
sa mga pabrika
masarap iyapak
ang hubad na paa
sa humihingang lansangan
sa init ng katanghalian
sa martsa ng mga protesta
laban sa inhustisya’t dusa
masarap iyapak
ang hubad na paa
sa gubat at bundok
sa nayon at lungsod
sa lupaing luha’y bumabalong
sa lupaing dinidilig ng dugo
itinitigis ng ugat ng mga mandirigma
ng laya’t ligaya
para sa dinustang buhay ng masa
oo, lagi’t laging naroroon
ang himagsik ng puso
sa dibdib ng buhay
oo, madarama ng hubad na paa
nakaukit na testamento’t muhon
sa saganang minahan
ng mga brilyanteng katotohanan!

.

Read Full Post »

Sa Pantalan Ng Havana, Isang Gabi Ng Panaginip

(Tula)

isang gabi, napanaginipan ko
sinisiil ng halik ng mga ulap
naghihingalong buwan
sa pantalan ng havana
lahat magdamag na umiindak
sa kadensa ng guiro
ng maracas at marimba
sa salon rojo at la cecilia
sa gato tuerto at la farandula
nagliliyab ang mga katawan
sa salsa, mambo at rumba
himig ng son mula sa aprika
sumisigid sa ilong halimuyak
ng tabako ng vultabajo o pinar del rio
thompson man o don pepin garcia
arturo fuente man o vegas de fonseca
hayok na sinisinghot hininga
ng bawang, oregano’t cumia
sa paglalandi ng dila
sa mga utong ng moros
at pagsipsip sa katas ng ropa vieja
nagliliwaliw, nababaliw ang utak ko
sa espiritu ng rhum at cola
gustong humimlay na sa el vedado
sa saratoga man o melia cohiba.

napanaginipan ko rin, opo
namatay, inilibing din ang buwan
paghikab ng nagmamadaling umaga
sa pantalan ng havana
mga barko’y pumitada
at bumulwak
rumaragasang tubig ng alaala
sa kasaysayang naligo sa dugo
sa panahong umagas iyon
sa obaryo ng tinawag na isla juana
mula nang mayabang na dumaong
sa pasigan ng baracoa
krus ni columbus na kolonyalista
naghari-harian sumulpot na criollos
lubos nambusabos
sa ngalan ng ginto at diyos
inaliping ganap
lantay na ciboney at taino
pati nakakadenang mga aprikano
kinubabawan ang lupang matambok
nilamutak ang pisnging maburok
pinanggigilan dibdib na malusog
hanggang masaid ang libog ng pusod.

opo, napanaginipan ko
isang dekadang paghihimagsik
ng lahi ng mga carlos de cepedes
kolonyalistang moog di agad nadurog
apat na dantaong naghasik ng lungkot
saglit, napilitang magkuta sa new york
makabayang nagrebelde
sosyalistang jose marti
placenta ng layang ipinaglihi
sa sto. domingo’y sabik na nagbalik
manipesto ng montecristi ay isinatitik
pinaglagablab ang naipong ngitngit
umangil ang punglo, machete’y tumalim
ngunit siya naman ang sinawing-palad
dugo’y idinilig, buhay inialay
sa sagupaang walang puknat sa dos rios
lupa’y nagkulay-pulang parang gumamela
sa daluyong ng rebolusyong sumiklab na.

opo, napanaginipan ko rin, opo
nang asul ang liwanag ng buwan
sa pantalan ng havana
biglang sumabog ang barkong u.s.s. maine
nagliyab, naglagablab
mahigit dalawandaang tripulanteng tulog
katawa’y natupok
hininga’y nalagot
pakana diumano ng kolonyalista
sulsol ng dambuhalang kapitalista
para giyera’y ideklara laban sa espanya
tratado ng paris ang naging resulta
cuba, guam at tierra pobreza
ginawang kolonya
cuba’y pinalaya noong 1902
naging manyika naman ang mga machado
grau at socarras
naging diktador fulgencio batista
nandambong, hinuthot ang cuba
sinalaula ang hustisya
ipinampunas sa tumbong at paa
soberanyang banal agad ibinenta
milyong mamamaya’y sinagad sa dusa.

opo, napanaginipan ko rin, opo
pagdaong ng granma
habang umiindak tubo sa asyenda
sakay ang walumpu’t dalawa
nang tambangan ng militar
labindalawa ang natira
nagkuta ang mga fidel castro
camilo cienfuegos at che guevarra
sa pico turquino
sa malawak na sierra maestra
pinaglagablab ang matanzas
hanggang sta. clara
ang camaguey hanggang oriente
ang las villas hanggang las tunas
hanggang mapasok ang havana
tutop ang puwit na tumakas
mga batista’t kampon ni satanas!

huling napanaginipan ko, opo
nagliwanag ang pantalan ng havana
nang itayo lipunang sosyalista
ari-ariang pribado’y binura sa mapa
inatado naglalawakang asyenda
isinakamay ng mga magsasaka
dayuhang empresa’t pabrika
negosyong hawak ng imperyalista
isinabansa’t sosyalismo ang gumiya
nagwala’t nagdabog ang imperyalista
look ng mga baboy, gustong masakop na
ngunit di umurong, estado ng masa
sa napabantog la batalla de giron
di natinag si fidel hanggang ngayon
di lumuhod sa santo ng imperyalismo
kahit di makataong embargo
sa diplomasya’t komersiyo
tinawag na operation mongoose
ang sa cuba’y iginapos.

kailan naman daraong
sa pantalan ng la tierra pobreza
armada ng granma?
kailan dudurugin flotilla ni dewey
roosevelt at obama?
tugtog ng silindro’t himig ng gitara
ng laya’t ligaya
sa panaginip ko, sana’y maghosana!

Read Full Post »

Sa Jupiter Mga Daga’y Nawawala

(Tula)

sa jupiter, aywan ko, aywan ko
kung kinulaba mga mata ko
piniringan kaya ng susong nagluwa
o binulag ng hitang bukaka?
wala akong makita ni isa mang daga.
nasaan ang mga daga?
walang sumusungaw sa bintana
walang gumagapang sa kusina
walang tumatawid sa kalsada
walang nakasubsob sa basura.
nasaan ang mga daga?
sa kanal man at imburnal
walang kumikiwal-kiwal
walang ulong nagdarasal
walang paang nagkakalkal.
nilason kaya sila ng mga kemikal
tulad ng mandirigmang taliban
sa kuweba ng afghanistan?
o kinanyon ng mga tangke
tulad ng mga sundalong iraqi
sa modernong babyloniang sinakop
ng mga yankee?
nasaan ang mga daga?
binomba kaya sila’t nilitson ng napalm
gaya ng bayani’t magiting na vietcong
sa ginahasang puklo’t suso ng saigon?
wala, wala akong makitang daga
sa jupiter ngayon.
o kasama silang naglakbay ni lot
sa rumagasang balighong dantaon
matapos gunawin gomorrah at sodom?
nagliwaliw kaya sila sa ibang planeta
matapos isakay sa barko ni noah
nginasab, nilamon ng mga buntala?

sa jupiter, mga daga’y nawawala
nasa venus kaya, pluto at saturno
o nasa lambak ng mars at merkuryo?
pero bakit hahanapin pa?
hintayin na lamang muling pagyapak
mga paang naglagalag
hintayin na lamang pagsiil ng halik
paghigpit ng yakap
ng musa ng dusa’t bagabag
sa tierra pobrezang luha’y naglalatak…
di na pipiringan ng susong nagluwa
di na bubulagin ng hitang bukaka
tiyak makikita naglipanang mga taong-daga
sa nilisan kong patria adorada
nagkukumahog, nagkakarera
sa bangketa ng carriedo’t avenida
palikwad-likwad sa kanto’t eskinita
nagkakalkal sa tambakan ng basura
naglulungga sa ilalim ng mga tulay
namamaybay sa mabahong bituka
ng tripa de gallina’t canal de la reina
o naglulublob sa langis at grasa
dinidilaan granahe’t makina
o pasukut-sukot sa lahat ng pook
ng damuhang nilulumot
sa gubat ng inhustisya
sa maisan, sa tubuhan, sa palayan
sa asyendang sementeryo ng pag-asa!

sa mga mansiyon at palasyo
ng diyus-diyosang pusa’t aso
lahat sila’y nagbabantay
naghihintay, naglalaway
dagang madadakma
dugo’y sisipsipin
dagang mahuhuli
lama’y kakarnihin
gugutay-gutayin
ngangasab-ngasabin!

Read Full Post »

Sa Beranda Ng Mga Alaala

(Tula)

naglalakbay ang maghapon at magdamag
sa beranda ng mga alaala
lumalangoy sa dagat ng kamalayan
mga kuwadrong nanlilisik ang larawan
eksena ng pelikulang nagdaraan
sa telon ng balintataw
binibiyak ang bungo ng kaisipan
bakit ganyan? bakit ganyan?
nagnaknak na larawa’y gumigimbal
sa mukha kong natulala’y sumasampal
sa dibdib kong sumisikdo’y tumatambol
sa dugo kong kumukulo’y sumisipol?

sa beranda ng mga alaala
lagi’t laging naroroon
larawang singlungkot ng hubad na bangkay
lansetang matalas sa aking kalamnan
lilok sa utak ko ng tusong eskultor
obra sa mata ko ng gahamang pintor
mga lasog na katawan
dugong nilalanggam
sumabog na utak
brasong buto’t balat
basurang nagkalat
matang lumalim na
pisnging humumpak na
binting hinalas na
paang maalipunga
palad na naglintos
pudpod na sapatos
batang nakahiga sa mga bangketa
batang nakayapak sa mga kalsada
bunsong walang gatas
inang umiiyak
amang nagdarasal
dampang nakaluhod sa mga bakuran
bahay sa esterong gumagapang
batis ng pawis sa noo’t katawan
butong lumagutok sa kasukasuan
abuhing tanawin sa katanghalian
itim na pintura sa mukha ng buwan
mga larawan kang ayaw humiwalay
sa kamalayan kong laging naglalamay!

bakit ganyan? bakit ganyan?
sa giniginaw mang umaga
o gabi ng mga ave maria
sa beranda ng mga alaala
lagi’t laging nakabalandra
mga larawang ayaw nang makita
huwag, huwag na akong dalawin pa
huwag, huwag nang itanghal sa mata
mga retratong inulila ng ligaya
mag-aalimpuyo ang dugo sa ugat
magliliyab himaymay ng utak
di gitara ang nais kalbitin
ng daliring pinitpit ng dusa
di kundiman ang nais awitin
tinig na namaos sa laksang protesta!

sa beranda ng mga alaala
ibang larawan na, sana’y maipinta
ng mga pintor ng bagong hustisya
sana’y malilok na, moog ng ligaya
sa dibdib ng lungsod
sa burol at bundok
sa tigang na bukid
at lupang nabaog
sa beranda ng mga alaala
delubyo ang hinihintay
daluyong ng dugo sa mga palasyo
hagupit ng kidlat sa mga impakto
lagablab ng apoy sa mga demonyo
saka lamang, saka lamang
matutupok, maglalaho
sa beranda ng mga alaala
mga larawang ayaw nang makita!

Read Full Post »

Nasaan Ang Mga Gumamela?

(Tula)

nasaan ang mga gumamela?
sa pader ng mga alaala
gumagapang ngayo’y cadena de amor
masukal na bonggabilya
nasaan ang mapupulang petalya
kakulay ng dahak kung umaga
ng inaliping manggagawa’t magsasaka?
kakulay ng dugong bumulwak sa dibdib
buong lugod na idinilig
ng mandirigma ng pag-ibig
sa lupain ng pagsinta at pag-asa
na binaog ng dusa’t inhustisya!

nasaan na ang mga gumamela?
nasaan na?
di na tuloy madampian ng palad
bulaklak na namumukadkad
di na madapuan ng isa mang alitaptap
di na maitapal sa nagdurugong sugat
di na masilayan ng langay-langayan
o ng maya-kapra sa puno ng mangga
tumakas na sa gunita
mga aninong walang mukha
mga puntod na walang pananda
hinahanap kita
sa gumagapang na kalsada
sa pagtula ng bawat hamog
sa paghikab ng umaga
hinahanap kita
sa hininga ng dapithapon
sa paghagok ng karimlan
sa maisan at palayan
sa pag-indak ng talahib
sa burol at kapatagan.

nasaan ang mga gumamela?
di ko kailangang mamalas
korona ng matinik na rosas
o kuwintas ng mga orkidyas
sa hardin ng burgesyang inaamag…
masangsang ang hininga ng sampagita
nakapapaso ang lilim ng punong akasya
kung naririnig ay laging plegarya!

nasaan ang mga gumamela?
bulaklak ng utak na naglalagablab
mapulang petalya ng laksang pangarap
sulong umaalab sa dugong humilab
nasaan na? saan kita makikita?
sa singasing ba ng hanging marahas
o alipato ng sigang nagliyab?
sa halik ba ng mga alon sa isipan
o daluhong ng ipuipo sa katawan?
sa titig ba ng araw sa katanghalian
o kindat ng alitaptap sa karimlan?
sa paghihilamos ng dugo ng silangan
sana’y makita ko na
sa lambak ng kaluluwa
sa gilid ng pader ng mga alaala
ang pamumukadkad
ng mga bulaklak ng gumamela!

Read Full Post »